80 rocznica „Krwawej Niedzieli” 11 lipca 1943r.

W dniu 11 lipca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.
W ramach obchodów tego święta odbył się apel poległych przed obeliskiem upamiętniającym ofiary OUN-UPA w Cieszanowie oraz msza święta w cerkwi w Gorajcu.
80 lat temu na Wołyniu miała miejsce tzw. Krwawa Niedziela. Był to punkt kulminacyjny „Rzezi Wołyńskiej” akcji wymierzonej w eksterminację mniejszość narodowości polskiej zamieszkałą na terenach II Rzeczypospolitej, gdzie większość stanowiły osoby narodowości ukraińskiej.
11 lipca odziały UPA zaatakowały 99 miejscowości, głównie w powiatach włodzimierskim i horochowskim i kowelskim. Ataki były wcześniej zaplanowane i metodycznie realizowane w celu przeprowadzenie czystek etnicznych na Polakach. Zabijano całe rodziny w bestialski sposób, za pomocą kul, siekier, wideł, pił noży oraz kos. Wśród oprawców były nie tylko odziały UPA, ale również ludność cywilna ukraińskiej narodowości, która była wcześniej do tego mobilizowana. Nie oszczędzano dzieci i osób starszych. Domostwa oraz wsie palona tak, aby zniszczyć wszelkie oznaki po mieszkającej tam ludności Polskiej. W kilku przypadkach (najbardziej znanym jest Kisielin) aktów zbrodni dokonano na Polakach zebranych na mszy w kościele.
Według najbardziej wiarygodnych źródeł podczas czystek etnicznych przeprowadzonych przez OUN i UPA na Wołyniu i Galicji Wschodniej zostało zamordowanych ok. 100 tys. osób, głównie narodowości polskiej. Pośród ofiar tych zbrodni byli również Żydzi, Ormianie, Czesi, Rosjanie oraz Ukraińcy, którzy nie przyłączali się do mordowania swoich sąsiadów.
Do napaści na Polaków dochodziło również na terenach teraźniejszego powiatu lubaczowskiego oraz Nadleśnictwa Narol. Nieistniejąca już wieś Rudka (okolice Brusna) została wymordowana i spalona w dniu 19 kwietnia 1944 r. Odziały UPA ukrywały się w lasach w okolicach "Wielkiego Działu". Z tego miejsca przeprowadzały akcje zbrojne na okoliczne wsie oraz miejscowości. W dniu 21 maja 1944 r. ukraińskie sotnie przeprowadziły atak na Lipsko, Łukawicę oraz Jędrzejówkę. Dzięki udanej akcji obronnej polskich oddziałów partyzanckich udało się odeprzeć atak, jednak wycofujące się oddziały UPA wymordowały kilka polskich rodzin oraz spaliły należące do nich zabudowania.
Niestety większość ofiar tej bestialskiej zbrodni spoczywających na terenie współczesnej Ukrainy, wciąż leży w bezimiennych grobach, nie doczekała się ekshumacji oraz godnego pochówku. Pamięć o mordach przeprowadzonych na naszych rodakach oraz dążenie do należytego ich wyjaśnienia i upamiętnienia jest naszym moralnym obowiązkiem.   

Tekst Marceli Kot